You are currently viewing ΤΟ HUBBLE ΠΑΡΑΤΗΡΕΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΑΣΤΡΩΝ ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΜΑΣ

ΤΟ HUBBLE ΠΑΡΑΤΗΡΕΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΑΣΤΡΩΝ ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΜΑΣ

Αστέρια σαν τον Ήλιο μας (και μέχρι 8 φορές μεγαλύτερα σε μάζα) φτάνοντας στο τέλος της ζωής τους, διαστέλλονται, μετατρέπονται σε κόκκινους γίγαντες και εκτινάσσουν κελύφη αερίων και σκόνης στο διάστημα. Καθώς τα εξωτερικά στρώματα του αστεριού απομακρύνονται, αποκαλύπτεται σταδιακά ο πυκνός, καυτός πυρήνας του αστεριού, πλέον ένας λευκός νάνος. Με θερμοκρασία πάνω από 100.000 °C η υπεριώδης ακτινοβολία από τον λευκό νάνο διεγείρει τα στρώματα αερίων που έχουν εκτιναχθεί από το αστέρι κάνοντάς τα να ακτινοβολούν. Έτσι δημιουργείται ένα πλανητικό νεφέλωμα.

Ο όρος είναι λανθασμένος, μα μας έμεινε από τους πρώτους παρατηρητές που με τα μικρά τηλεσκόπια του 18ου αιώνα είδαν στα στρογγυλά σχήματα ομοιότητες με τους αέριους πλανήτες.

Ας δούμε τις δύο νέες φωτογραφίες τους διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble που αποκαλύπτουν δύο κοντινά πλανητικά νεφελώματα, σε μεγάλο μέρος του φάσματος από το εγγύς υπεριώδες μέχρι το εγγύς υπέρυθρο

Το εκπληκτικό πλανητικό νεφέλωμα NGC 6302, ένα αστέρι που πεθαίνει εκτινάσσοντας υλικό στο διάστημα. Credit: NASA, ESA, and J. Kastner (RIT)

Το νεφέλωμα NGC 6302 απέχει περί τα 3.400 έτη φωτός και είναι σχετικά νέο με ηλικία περί τα 2.000 έτη όπως το βλέπουμε τώρα. Τα πλανητικά νεφελώματα δεν διαρκούν πολύ, μόλις περί τα 10.000 χρόνια, πριν η διαστολή των αερίων στον μεσοαστρικό χώρo τα αραιώσει ώστε να μην είναι πλέον ορατά.

Το αρχικό άστρο είχε 3 με 5 φορές τη μάζα του Ήλιου. Καθώς μετατράπηκε σε κόκκινο γίγαντα μία σειρά αστρικών ανέμων δημιούργησαν τα σχήματα του νεφελώματος. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η ύλη απομακρύνονταν με έναν αργό και πυκνό άνεμο, μα καθώς τα βαθύτερα στρώματα του άστρου αποκαλύπτονταν ο άνεμος γινόταν ταχύτερος και αραιότερος. Το ταχύτερο κύμα του δεύτερου ανέμου συγκρούστηκε με αυτό του πρώτου, δημιουργώντας εν μέρη τα διάφορα εξογκώματα μακριά από το αστέρι, τα οποία σμιλεύτηκαν και από την έντονη ακτινοβολία του άστρου που διαβρώνει το υλικό. Σκεφτείτε το όπως μια ροή νερού τρώει σιγά σιγά την άμμο. Η έκταση του νεφελώματος είναι περί τα 1,5 έτη φωτός.

Το ακόμη νεότερο πλανητικό Νεφέλωμα NGC 7027. Credit: NASA, ESA, and J. Kastner (RIT)

Το νεφέλωμα NGC 7027 απέχει περί τα 3.000 έτη φωτός και είναι ακόμη νεότερο, με ηλικία περί τα 600 έτη όπως το βλέπουμε τώρα. Έχει ασυνήθιστα μικρό μέγεθος περί τα 0,1 με 0,2 έτη φωτός, όταν ένα τυπικό πλανητικό νεφέλωμα έχει έκταση περί το 1 έτος φωτός. Περιβάλλεται από ομόκεντρα κελύφη αερίων από διαδοχικές εκτινάξεις ύλης όταν το άστρο βρισκόταν στη φάση του κόκκινου γίγαντα. Το αρχικό άστρο είχε 3 με 4 φορές τη μάζα του Ήλιου. Στη φωτογραφία διακρίνουμε τον λευκό νάνο στο κέντρο. Έχει μάζα 0,7 φορές τη μάζα του Ήλιου.

Βλέποντας αυτές τις φωτογραφίες βλέπουμε τη μοίρα που περιμένει και τον Ήλιο μας.

Ο Ήλιος μας θα μετατραπεί σε κόκκινο γίγαντα σε περίπου 5,5 δισεκατομμύρια χρόνια και θα παραμείνει σε αυτή τη φάση για άλλα 1,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Δηλαδή στο απώτερο μέλλον, περί τα 7 δισεκατομμύρια χρόνια από τώρα, κάποιος άλλος πολιτισμός σε ένα άλλο αστέρι ίσως φωτογραφίζει το πλανητικό νεφέλωμα που θα έχει δημιουργήσει τότε το δικό μας αστέρι, ο Ήλιος μας.


Κώστας Σακκάς