Οι κομήτες αποτελούνται από πάγο, σκόνη και μικρά κομμάτια πετρωμάτων, χαλαρά συνδεδεμένα μεταξύ τους. Τους αποκαλούμε και “βρόμικες χιονόμπαλες”. Είναι μικρά ουράνια σώματα, σαν ένα βουνό εδώ στη Γη, που όταν πλησιάζουν στον Ήλιο μεταμορφώνονται, αναπτύσσοντας ουρές εκατομμυρίων χιλιομέτρων.
Στην κεφαλή του κομήτη βρίσκεται ένας πυρήνας βράχων και πάγων με ακανόνιστο σχήμα, μόλις μερικά χιλιόμετρα σε μέγεθος. Ο πυρήνας έχει νεφελώδη όψη γιατί το φως του Ήλιου ζεσταίνει τον πάγο και τον μετατρέπει σε αέριο, ένα φαινόμενο που ονομάζεται εξάχνωση. Το αέριο αυτό περιβάλλει τον πυρήνα και ονομάζεται κόμη (μαλλιά). Η κόμη έχει διάμετρο πολλών δεκάδων χιλιάδων χιλιομέτρων.
Μα το πιο εντυπωσιακό είναι η ουρά! – ή για την ακρίβεια, οι ουρές!
Στη φωτογραφία 0ι δύο ουρές του κομήτη NEOWISE. Η μπλε ουρά ιόντων δείχνει ακριβώς αντίθετα από τον Ήλιο. Η άσπρη ουρά σκόνης καμπυλώνεται καθώς τα σωματίδια σκόνης απομακρύνονται αργά από την κεφαλή, μένοντας πίσω στην τροχιά. Credit: SimgDe
Καθώς η ηλιακή ακτινοβολία εξαχνώνει τον πάγο, δημιουργεί πίδακες αερίων που εκτινάσσονται από τον πυρήνα, κουβαλώντας και σωματίδια σκόνης μαζί τους. Έτσι δημιουργούνται δύο διακριτές ουρές, μια ουρά σκόνης και μια ουρά ιόντων που είναι εμφανείς λόγω διαφορετικών μηχανισμών. Η σκόνη ανακλά απ’ ευθείας το φως του Ήλιου, ενώ τα ιόντα αερίων ακτινοβολούν παράγωντας το δικό τους φως λόγω ιονισμού.
Τα σωματίδια σκόνης που απελευθερώνονται από τον πάγο, ωθούνται από την πίεση της ηλιακής ακτινοβολίας και αρχίζουν να απομακρύνονται αργά από την κεφαλή, μένοντας λίγο πίσω καθώς ο κομήτης συνεχίζει να κινείται (εδώ προς τα αριστερά) στην τροχιά του. Γι’ αυτό και η ουρά σκόνης καμπυλώνεται. Οι γραμμές που παρατηρούμε ίσως οφείλονται σε βαθουλώματα πάγου στον πυρήνα, τα οποία καθώς εξαχνώνονται εκτινάσσουν λεπτούς πίδακες αερίων και σκόνης στο διάστημα.
Η ουρά ιόντων είναι ευθύγραμμη και δείχνει πάντα απέναντι από τον Ήλιο, ακολουθώντας τις ροές του ηλιακού ανέμου. Τα ιόντα είναι άτομα αερίων που έχασαν ένα η παραπάνω ηλεκτρόνια όταν χτυπήθηκαν από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Τα διεγερμένα ιονισμένα άτομα ακτινοβολούν στη συνέχεια σε χαρακτηριστικά μήκη κύματος, δηλαδή με διαφορετικό χρώμα για κάθε αέριο. Καθώς είναι φορτισμένα, τα ιόντα επηρεάζονται έντονα και ακολουθούν το μαγνητικό πεδίο του πλάσματος του ηλιακού ανέμου.
Οι ουρές των κομητών εκτείνονται για εκατομμύρια ή και εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα στο διάστημα.
Μέχρι σήμερα έχουμε εντοπίσει πάνω από 6.600 κομήτες, μα υπάρχουν δισεκατομμύρια που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο, σε τροχιές που φθάνουν μέχρι και το μέσο της απόστασης από το κοντινότερο άστρο. Οι περίοδοι περιφοράς τους κυμαίνονται από δεκάδες μέχρι και εκατομμύρια χρόνια.
Καθώς ο κομήτης NEOWISE θα αρχίσει από αύριο να απομακρύνεται τόσο από τον Ήλιο όσο και από τη Γη, η λαμπρότητά του θα μικραίνει ραγδαία στον έναστρο ουρανό, μα αν διαθέτετε ένα ζευγάρι κιάλια μπορείτε εύκολα να τον εντοπίσετε ακόμη και από ένα μέρος με φώτα.

Αν μπορείτε να δείτε τα αστέρια της Μεγάλης Άρκτου, μπορείτε να βρείτε τον κομήτη NEOWISE στον νυχτερινό ουρανό! Μετά το ηλιοβασίλεμα κοιτάξτε κάτω από την κουτάλα – κάτω από τη διάσημη διαστημική κατσαρόλα προς τα βορειοδυτικά. Ψάξτε για ένα θαμπό “αστέρι” με ουρά. Αν δεν είστε σε σκοτεινό μέρος δύσκολα θα τον εντοπίσετε με γυμνό μάτι. Μα πολύ εύκολα αν έχετε ένα ζευγάρι ΚΙΑΛΙΑ. Η ουρά που θα δείτε δεν θα είναι τόσο μεγάλη όσο της αστροφωτογραφίας, μα το συναίσθημα που θα βιώσετε μόλις τον εντοπίσετε είναι μοναδικό! Ειδικά αν αναλογιστείτε ότι βλέπετε έναν κομήτη να απομακρύνεται πλέον από τον Ήλιο προς τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, για να ξαναπεράσει από τη γειτονιά μας σε 6.800 χρόνια.
—
Κώστας Σακκάς