Στη φωτογραφία ο αστροναύτης John W. Young οδηγεί το Σεληνιακό Όχημα - Lunar Roving Vehicle (LRV) - στην επιφάνεια της Σελήνης. Image credit: NASA

Η πρώτη αποστολή που διέθετε Σεληνιακό Όχημα ήταν η Απόλλων 15. Οι αστροναύτες θα το χρησιμοποιούσαν για να ανέβουν στα υψίπεδα της Σελήνης.

Οι μέχρι τότε αποστολές 11, 12 και 14, είχαν όλες προσσεληνωθεί στις σεληνιακές “θάλασσες”. Είναι οι σκουρόχρωμες περιοχές που βλέπουμε με γυμνό μάτι στην πανσέληνο. Ονομάζονται θάλασσες αν και δεν περιέχουν σταγόνα νερό. Το όνομα δόθηκε από τους πρώτους παρατηρητές που φαντάστηκαν τις περιοχές αυτές σαν μεγάλα σώματα νερού. Στην πραγματικότητα είναι μεγάλες πεδιάδες αναβλύσεων λάβας. Οι περιοχές αυτές είναι σχετικά ομαλές καθώς η λάβα κάλυψε τους παλαιότερους κρατήρες και γι' αυτό επιλέχθηκαν ως μέρη προσσελήνωσης.

Η αποστολή Απόλλων 15 προσσεληνώθηκε στο ανατολικό άκρο της Θάλασσας των Βροχών, (Mare Imbrium). Από εκεί οι αστροναύτες θα προσπαθούσαν να προσεγγίσουν τα υψίπεδα πάνω στο Σεληνιακό Όχημά. Ας δούμε πρώτα πως χώρεσε το Σεληνιακό Όχημα στη Σεληνάκατο, πως κατάφεραν δηλαδή οι αστροναύτες να το πάρουν μαζί τους στη Σελήνη.

Η θήκη QUADRANT 1 μεταφοράς του Σεληνιακού Οχήματος , διαστάσεων 1,5 x 1,5 μέτρο και βάθους μόλις 90 εκατοστά.

Ο διαθέσιμος χώρος ήταν μία τριγωνική θήκη στο πλάι, ανάμεσα από τα πόδια της Σεληνάκατου με διαστάσεις 1,5 x 1,5 μέτρο και βάθος μόλις 90 εκατοστά. Για να χωρέσει το Σεληνιακό Όχημα σε αυτή τη μικρή θήκη, σχεδιάστηκε με τρία αρθρωτά μέρη, ώστε να διπλώνει όπως μπορείτε να δείτε στο παρακάτω βίντεο.

Δείτε στο βίντεο πως διπλώνει το Σεληνιακό Όχημα για να μπει στη Σεληνάκατο.

Το πακετάρισμα του Σεληνιακού Οχήματος στη Σεληνάκατο.

Ανάπτυξη το LRV στην αποστολή Απόλλων 15 στη Σελήνη

Στη Σελήνη οι αστροναύτες άνοιγαν τη θήκη τραβώντας έναν ιμάντα και το LRV έπεφτε στο έδαφος, όπως μπορείτε να δείτε στο ανωτέρω βίντεο.

Το όχημα ήταν ηλεκτροκίνητο, κάθε τροχός έπαιρνε κίνηση από έναν ξεχωριστό ηλεκτροκινητήρα. Είχε δύο θέσεις για τους δύο αστροναύτες. Το τιμόνι ήταν ένα joystick ανάμεσά τους, σε σχήμα Τ για καλύτερο χειρισμό με τα χοντρά γάντια των αστροναυτών. Κινώντας το joystick προς την κατεύθυνση που ήθελες το LRV ακολουθούσε την επιθυμητή πορεία και τραβώντας το προς τα πίσω φρενάριζε. Με έναν διακόπτη στην λαβή μπορούσες να βάλεις όπισθεν, ενώ τραβώντας το joystick τελείως πίσω ακινητοποιούσες το όχημα για παρκάρισμα.

Μπροστά από τη λαβή υπήρχε ο πίνακας ελέγχου που έδινε πληροφορίες για την ταχύτητα και τα επίπεδα ισχύος και θερμοκρασίας. Διέθετε επίσης σύστημα πλοήγησης που κατέγραφε τις αλλαγές κατεύθυνσης και την διανυμένη απόσταση με έναν χιλιομετρητή, δείχνοντας κάθε στιγμή τη θέση του LRV σε σχέση με τη Σεληνάκατο.

Οι ρόδες δεν μπορούσαν να είναι φουσκωτές στο κενό του διαστήματος. Σχεδιάσθηκαν εξ' αρχής από ατσάλινο πλέγμα, με λάμες τιτανίου για καλύτερη πρόσφυση στο έδαφος.

Το επικό βίντεο - Apollo 16 Lunar Rover "Grand Prix"

Είχε σχεδιαστεί για ταχύτητα 12 km/h και η ταχύτητα που έπιασαν οι αστροναύτες στο φεγγάρι ήταν 18 km/h. Στο ανωτέρω χαρακτηριστικό βίντεο θα δείτε και λήψεις μέσα από το Σεληνιακό Όχημα.

Το όχημα διέθετε επίσης τηλεχειριζόμενη κάμερα την οποία χειριζόταν το κέντρου ελέγχου από τη Γη. Έτσι οι γεωλόγοι πίσω στη Γη συμμετείχαν ζωντανά και αυτόνομα, στην εξερεύνηση της Σελήνης. Με την κάμερα αυτή τραβήχτηκε το παρακάτω βίντεο που δείχνει την εκτόξευση της Σεληνακάτου από την επιφάνεια της Σελήνης για το ταξίδι επιστροφής στη Γη.

Απόλλων 17 Εκτόξευση από τη Σελήνη - 14 Δεκεμβρίου 1972

Στις παρακάτω φωτογραφίες μπορείτε να δείτε το μέρος προσσελήνωσης της Απόλλων 15. Κάθε επόμενη φωτογραφία μας φέρνει όλο και πιο κοντά στη σεληνάκατο.

Η περιοχή προσσελήνωσης της Αποστολής Απόλλων 15 στην άκρη της Θάλασσας των Βροχών

Η περιοχή προσσελήνωσης της Αποστολής Απόλλων 15. Image Credit: NASA LRO

H περιοχή προσσελήνωσης της Αποστολής Απόλλων 15. Image Credit: NASA

Η σεληνάκατος προσσεληνώθηκε στην κοιλάδα Χάντλεϋ-Απεννίνων, μεταξύ μιας τάφρου λάβας και δύο ψηλών βουνών, του όρους Χάντλεϋ (βορειοδυτικά) και του Χάντλεϋ-Δέλτα (νότια) τα οποία υψώνονται 4,2 km και 3,6 km αντίστοιχα. Το κανάλι που βλέπετε ονομάζεται “Αύλακας του Χάντλεϋ” και δημιουργήθηκε από συνεχή ροή λάβας που διάβρωσε το σεληνιακό έδαφος. Το μήκος του είναι περί τα 130 km, το πλάτος του περί τα 1,2 km και το βάθος του περί τα 300 m. Ο επιμήκης κρατήρας Bela, κάτω αριστερά, δημιουργήθηκε πιθανότατα από έναν θύλακα μάγματος που κατέρρευσε και σηματοδοτεί την αρχή της ροής.

Το μέρος προσσελήνωσης (Hadley Base) από μία άλλη οπτική. Οι αστροναύτες κινήθηκαν προς το όρος Χάντλεϋ-Δέλτα, ανεβαίνοντας στους πρόποδες και συλλέγοντας την “Πέτρα της Γένεσης”. O Βοράς είναι δεξιά. Image Credit: NASA LRO

Τα νούμερα αναφέρουν τα υψόμετρα της κάθε θέσης σε σχέση με τη Σεληνάκατο (LM). Credit: NASA

Σύμφωνα με τα λόγια του κυβερνήτη David R. Scott: “Ένα πράγμα που είχαμε υπόψη, ήταν ότι όταν είσαι στο φεγγάρι πηγαίνεις πίσω από τον ορίζοντα γρήγορα και δεν βλέπεις πλέον τη Σεληνάκατο. Ήμασταν το πρώτο πλήρωμα που ταξίδεψε πέρα από τον ορίζοντα και βρεθήκαμε χωρίς οπτική επαφή με τη Σεληνάκατο”.

Είχαν διανύσει μόλις τρία χιλιόμετρα και η απόσταση αυτή τους έφερε πίσω από τον ορίζοντα. Αυτό συμβαίνει γιατί η Σελήνη είναι μικρή, μόλις το 1/4 της διαμέτρου της Γης και έχει μεγαλύτερη καμπυλότητα.

Τη δεύτερη ημέρα παραμονής στη Σελήνη άρχισαν να ανεβαίνουν στους πρόποδες του βουνού Χάντλεϋ-Δέλτα. Πλησιάζοντας η κορυφή του βουνού φαινόταν τόσο ψηλά από πάνω τους, που οι αστροναύτες δεν μπορούσαν να γείρουν αρκετά πίσω για τη χωρέσουν στο κάδρο των φωτογραφιών. Η πλαγιά ήταν τόσο απότομη που το σεληνιακό όχημα αντιμετώπιζε δυσκολίες στην πρόσφυση.

Ο αστροναύτης David R. Scott στην πλαγιά του όρους Χάντλεϋ-Δέλτα. Προσέξτε την κλίση του Σεληνιακού Οχήματος πίσω από τον Scott. Credit: Nasa

Στην επόμενη στάση μετά την ανωτέρω φωτογραφία, στο χείλος του μικρού κρατήρα Spur οι αστροναύτες αντίκρισαν ένα κάτασπρο κομμάτι πετρώματος. Ήταν ανορθοσίτης, ένα πέτρωμα σε πλήρη αντίθεση με τα σκουρόχρωμα ηφαιστειακά πετρώματα που είχαν συλλέξει οι μέχρι τότε αποστολές. Ένα κομμάτι με ηλικία άνω των 4 δισεκατομμυρίων ετών από τον φλοιό της Σελήνης.

Μαύρο ηφαιστειακό πέτρωμα - βασάλτης από τις σεληνιακές θάλασσες (Απόλλων 15)

“Πέτρα της Γένεσης” - άσπρος ανορθοσίτης από τα υψίπεδα (Απόλλων 15)

Το πέτρωμα ονομάστηκε “Πέτρα της Γένεσης” και επιβεβαιώνει την θεωρία της μεγάλης πρόσκρουσης ως τρόπο σχηματισμού της Σελήνης.

Η Σελήνη σχηματίσθηκε πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια από την πρόσκρουση ενός πρωτοπλανήτη με μέγεθος του σημερινού Άρη με την αρχέγονη Γη. Από την πρόσκρουση εκτινάχθηκαν συντρίμματα στο διάστημα τα οποία στη συνέχεια ενώθηκαν σχηματίζοντας τη Σελήνη.

Εδώ μπορείτε να δείτε προσoμείωση του σχηματισμού της Σελήνης. Credit: BBC 2

Ο σχηματισμός του φλοιού της Σελήνης. Credit: howstuffworks

Κατά το σχηματισμό της, ολόκληρη η επιφάνεια της Σελήνης ήταν ρευστή, ένα ωκεανός λάβας. Καθώς η λάβα άρχισε να κρυώνει άρχισαν να κρυσταλλώνονται και να σχηματίζονται πετρώματα. Τα βαρύτερα πετρώματα βυθίστηκαν προς τον πυρήνα και ο ελαφρύτερος ανορθοσίτης έχοντας μικρότερη σχετική πυκνότητα από τη λάβα ανέβηκε επιπλέοντας στην επιφάνεια. Στη συνέχεια προσκρούσεις πολύ μεγάλων αστεροειδών έσπασαν τον φλοιό δημιουργώντας τεράστιους κρατήρες τους οποίους πλημμύρισε η λάβα από το εσωτερικό δημιουργώντας τις επίπεδες περιοχές που σήμερα ονομάζουμε σεληνιακές θάλασσές.

Μία τελευταία φωτογραφία με το Σεληνιακό Όχημα της αποστολής Απόλλων 17 δίπλα στον κρατήρα Shorty. Credit: NASA

--

Κώστας Σακκάς
Planetarium On the Go
Φέρνουμε τον έναστρο ουρανό σε εσάς!