Η Ιαπωνική αποστολή Hayabusa-2 μετά από έξι χρόνια στο διάστημα επέστρεψε στη Γη και απελευθέρωσε κάψουλα με υλικό από τον αστεροειδή Ryugu. Την κάψουλα περισυνέλεξε από την Αυστραλία η JAXA (Japan Aerospace Exploration Agency).
Είναι η πρώτη φορά που σημαντική ποσότητα υλικού από αστεροειδή επιστρέφει στη Γη, μόλις 0,1 γραμμάρια μα αρκετά για να μας δώσουν σημαντικές πληροφορίες. Η πρώτη αποστολή Hayabusa-1 έφερε πίσω ελάχιστο υλικό, μα η εμπειρία συνέβαλε στην επιτυχία της δεύτερης αποστολής. Πριν από μερικές εβδομάδες το Osiris-Rex της NASA επίσης συνέλεξε υλικό από αστεροειδή, ίσως και 1 κιλό πετρωμάτων, και θα επιστρέψει στη Γη το 2023.
Ο 900 μέτρων διαμέτρου αστεροειδής Ryugu. Θα μπορούσατε να περπατήσετε γύρω του σε λιγότερο από μια ώρα… αν τα βήματά σας δεν σας εκτόξευαν στο διάστημα, λόγω της ελάχιστης βαρύτητάς του, μόλις 1/100.000 της γήινης. Credit: JAXA
Αστεροειδείς-χρονοκάψουλες: Οι αστεροειδείς έχουν ηλικία περί τα 4,5 δισεκατομμύρια έτη, όσο δηλαδή και το ίδιο το ηλιακό μας σύστημα. Γι’ αυτό τα δείγματα έχουν ιδιαίτερη σημασία. Είναι σαν να πηγαίνουμε πίσω στο χρόνο και να βλέπουμε αρχέγονα υλικά από τη δημιουργία του ηλιακού συστήματος. Η μελέτη τους θα μας δώσει απαντήσεις ενδεχομένως και για το πως ξεκίνησε η ζωή στη Γη.
Δείτε στο σύντομο βίντεο παραστατικά ολόκληρη την αποστολή Hayabusa-2. Credit: German Aerospace Center (DLR)
To Hayabusa-2 εκτοξεύθηκε το 2014, το 2015 χρησιμοποίησε τη Γη για να επιταχύνει με τη μέθοδο της βαρυτικής εκσφενδόνισης και έφθασε στον Ryugu το 2018.
Rovers: Η αποστολή Hayabusa-2 κουβαλούσε μαζί της τέσσερα rover για να μελετήσει το έδαφος πριν τη συλλογή δειγμάτων. Λόγω της ελάχιστης βαρύτητας τα rover σχεδιάστηκαν να μετακινούνται με μικρά πηδήματα αντί για τροχούς. Απελευθερώθηκαν σε διαφορετικές ημερομηνίες από περίπου 60 μέτρα ύψος και έπεσαν ελεύθερα στην επιφάνεια, επιτυχώς τα τρία από τα τέσσερα.
Φωτογραφία της επιφάνειας από από το Mascot rover. Credit: JAXA
Δοκιμαστική κάθοδος – προσέξτε τη σκιά του σκάφους στην επιφάνεια. Credit: JAXA
Η αποστολή συνέλεξε δείγματα από τον αστεροειδή με δύο τρόπους.
Τον Φεβρουάριο του 2019, το σκάφος με έναν βραχίωνα ακούμπησε στην επιφάνεια και πυροβόλησε μια μικρή σφαίρα. Στη συνέχεια συνέλεξε μερικά από τα συντρίμματα που πετούσαν ολόγυρα.
Hayabusa-2: Η πρώτη κάθοδος και περισυλλογή υλικού. Credit: JAXA
Φωτογραφία της σκιάς του σκάφους κατά την άνοδό του μετά την πρώτη περισυλλογή υλικού. Credit: JAXA
Η δεύτερη συλλογή υλικού ήταν πιο περίπλοκη και μεγαλύτερης κλίμακας. Το σκάφος απελευθέρωσε στο διάστημα το Small Carry-on Impactor (SCI), στην κυριολεξία ένα κανόνι στο διάστημα. Το SCI εκτόξευσε, με έναν εκρηκτικό μηχανισμό, μία βολίδα βάρους 2,5 κιλών προς τον αστεροειδή με ταχύτητα 7.000 km/h! Το ίδιο το σκάφος Hayabusa-2 μετακινήθηκε στην απέναντι πλευρά του αστεροειδούς για να προστατευθεί από τα συντρίμματα της πρόσκρουσης. Μα είχε αφήσει στο διάστημα μια μικρή κάμερα σε μέγεθος κούπας, την Deployable Camera 3, που απαθανάτισε την πρόσκρουση.
Βίντεο από την πρόσκρουση της βολίδας και δημιουργία κρατήρα στη επιφάνεια του αστεροειδούς. Credit: JAXA
Η πρόσκρουση δημιούργησε έναν κρατήρα διαμέτρου 15 μέτρων και βάθος 3 μέτρων. Η αποστολή μπορούσε πλέον να συλλέξει υλικό που αρχικά βρισκόταν κάτω από την επιφάνεια, χωρίς να έχει υποστεί τη διάβρωση του διαστήματος από ακτινοβολία και μικρομετεωρίτες. Όπως και κατά την πρώτη προσπάθεια, το Hayabusa-2 κατέβηκε μέσα στον κρατήρα πυροβολώντας μία σφαίρα για τη δεύτερη περισυλλογή υλικού.
Hayabusa-2: Η δεύτερη κάθοδος και περισυλλογή υλικού, τον Ιούλιο του 2019. Credit: JAXA
Στη συνέχεια το Hayabusa-2 άνοιξε τους προωθητήρες ιόντων του σκάφους για το ταξίδι της επιστροφής στη Γη και την απελευθέρωση της κάψουλας με το υλικό.
Το Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2020, το σκάφος απελευθέρωσε την κάψουλα σε απόσταση 220.000 km από τη Γη και το ίδιο άλλαξε πορεία για τον ελιγμό διαφυγής της σύγκρουσης. Πλέον θα συνεχίσει το ταξίδι του στο διάστημα σε νέα αποστολή προσεγγίζοντας έναν μικρότερο 30 m σε διάμετρο αστεροειδή το 2031.
Η κάψουλα εισήλθε στην ατμόσφαιρα της Γης την Κυριακή 6 Δεκεμβρίου με ταχύτητα περί τα 11 km/s δημιουργώνατας μια εντυπωσιακή βολίδα στον ουρανό. Σε ύψος 10 χιλιόμετρων άνοιξε ένα αλεξίπτωτο για την ομαλή προσεδάφιση. Καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα ελιγμών, η κάψουλα έπεσε σε μία περιοχή 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων και μέσω ενός πομπού εξέπεμψε σήμα για τον εντοπισμό της από τους επιστήμονες.
Βίντεο με τη βολίδα που προκάλεσε η κάψουλα στον ουρανό μπαίνοντας στην ατμόσφαιρα της Γης
Η κάψουλα βρέθηκε σε πολύ καλή κατάσταση και θα μεταφερθεί στην Ιαπωνία για το άνοιγμα και ανάλυση των δειγμάτων.
– –
Κώστας Σακκάς
